Czym jest Niewydolność Żylna Miednicy?
Niewydolność żylna miednicy, podobnie jak niewydolność żylna kończyn dolnych, jest zjawiskiem chorobowym wynikającym z nieprawidłowego odpływu krwi żylnej z obszaru miednicy małej i jamy brzusznej.
Niewydolność Żylna Miednicy
Pelvic venous insufficiency, PVI
Ból podbrzusza to jeden z częstszych objawów niewydolności żylnej miednicy.
Stosowany powszechnie termin niewydolność żylna miednicy jest pewnego rodzaju uproszczeniem językowym. Trzeba pamiętać, że nieprawidłowości odpływu krwi żylnej bardzo często mają swój początek w nadbrzuszu, bądź śródbrzuszu. Typowe dla niewydolności żylnej objawy (takie jak żylaki) widoczne są w tym przypadku najczęściej wokół narządów miednicy małej. Wykonując badanie ultrasonograficzne znajdowane są one w okolicy jajników, jajowodów, macicy czy w bezpośredniej bliskości pęcherza moczowego.
Przez analogię do przewlekłej choroby żylnej (ang. chronic venous disorder, CVD), czyli objawowej postaci niewydolności żylnej nóg, wprowadzono niedawno termin choroby żylnej miednicy (ang. pelvic venous disorder, PeVD). Spowodowało to jednak jeszcze większe zamieszanie nomenklaturowe, gdyż sugeruje, że te dwie przypadłości to odmienne jednostki chorobowe.
Tak oczywiście nie jest. Jest wręcz przeciwnie. Z badań lekarzy Kliniki Flebologii wynika, iż niewydolność żylna miednicy poprzedza najczęściej niewydolność żylną kończyn dolnych. Problem w tym, iż objawy niewydolności żylnej miednicy nie ograniczają się jedynie do samej miednicy i trudno tak naprawdę wrzucić je do jednego worka. U części pacjentek dominuje postać “miedniczna”, u niektórych „kręgosłupowa”, „jelitowa” (brzuszna), a u jeszcze innych, jedynym objawem jest ciężkość nóg w czasie miesiączki.
Z prac zespołu Kliniki Flebologii wynika, iż choroba żylna, to tak naprawdę jedna jednostka chorobowa. Nasza codzienna praktyka kliniczna pokazuje, iż nie da się rozdzielić niewydolności żylnej miednicy od niewydolności żylnej kończyn dolnych. Typowo definiowana niewydolność żylna miednicy spowodowana jest zaburzeniami przepływu krwi w naczyniach żylnych jamy brzusznej i miednicy małej oraz skutków, jakie z tych zaburzeń wynikają.
Zaburzenia te mogą wynikać z nadmiernego poszerzenia żył w miednicy lub, rzadziej, wrodzonych nieprawidłowości anatomicznych, powodujących utrudniony odpływ krwi żylnej z miednicy małej i/lub jamy brzusznej. Refluks, czyli odwrócony kierunek przepływu krwi żylnej (odsercowy) i wtórny do niego zastój krwi żylnej, powodują poszerzenie łożyska żylnego w różnych częściach ciała. Najpierw w miednicy małej wokół jej narządów (np. żylaki przymacicz wokół macicy), później w ścianie pochwy, pęcherza moczowego, w dnie miednicy, a następnie w kroczu lub sromie. W czasie rozwoju PVI, bądź przy zaostrzaniu się niewydolności żylnej miednicy (najczęściej w ciąży!) dochodzi do powstawania tzw. „przecieków żylnych”, schodzących do kończyn dolnych.
Niewydolność lewej żyły jajnikowej i wtórne do niej żylaki przymacicz.
Podłoże zjawiska
Zaburzenia te mogą wynikać z nadmiernego poszerzenia żył w miednicy lub, rzadziej, wrodzonych nieprawidłowości anatomicznych, powodujących utrudniony odpływ krwi żylnej z miednicy małej i/lub jamy brzusznej. Refluks, czyli odwrócony kierunek przepływu krwi żylnej (odsercowy) i wtórny do niego zastój krwi żylnej, powodują poszerzenie łożyska żylnego w różnych częściach ciała.
Najpierw w miednicy małej wokół jej narządów (np. żylaki przymacicz wokół macicy), później w ścianach pochwy, pęcherza moczowego, w dnie miednicy, a następnie w kroczu lub sromie. W czasie rozwoju PVI, bądź przy zaostrzaniu się niewydolności żylnej miednicy (najczęściej w ciąży!) dochodzi do powstawania tzw. „przecieków żylnych”, schodzących do kończyn dolnych.
Niewydolność Żylna Miednicy
Kobiety najbardziej narażone
Kogo dotyczy?
Niewydolność żylna miednicy to zjawisko odpowiadające w wielu przypadkach za powstawanie niewydolności żylnej na nogach, w tym typowych dla kobiet poszerzeń żylnych pod skórą (pajączków naczyniowych, poszerzonych żył siatkowatych i żylaków), zlokalizowanych na tylnych powierzchniach ud i podudzi, po stronie tylno-przyśrodkowej ud oraz rzadziej w ich ½ górnych bocznych częściach.
Jedynie u pewnego odsetka kobiet z niewydolnością żylną miednicy (mniej niż u 1/4) występują typowe żylaki sromu czy krocza, postrzegane przez panie jako duży problem estetyczny.
Dlaczego kobiety?
Żeby zrozumieć, dlaczego niewydolność żylna, w tym niewydolność żylna miednicy, dotyka częściej kobiet (około 4-5 razy częściej niż mężczyzn), wystarczy uświadomić sobie fakt, jak duże zmiany żylne zachodzą w organizmie pań w czasie ciąży. W ciąży dominując dwa niezależne zjawiska, negatywnie wpływające na wydolność układu żylnego. Pierwszy, to czynnik hormonalny.
Drugi (występujący zwykle dopiero w 2. trymestrze), to czynnik uciskowy, wynikający z powiększania się macicy i płodu. Oba te zjawiska powodują tak duże zmiany w łożysku żylnym (więcej na ten temat można znaleźć w artykule: „The Number of Pregnancies and Deliveries and Their Association with Selected Morphological and Hemodynamic Parameters of the Pelvic and Abdominal Venous System”), iż to właśnie ciąża staje się czynnikiem najbardziej różnicującym wydolność układu żylnego kobiet od mężczyzn.
Częstość występowania
Szacuje się, iż częstość występowania niewydolności żylnej miednicy u kobiet to ponad 15% populacji. Wg danych Zespołu Kliniki Flebologii w populacji kobiet leczonych z powodu żył na nogach, istotna niewydolność żylna miednicy dotyczy ponad 2/3 kobiet! Niekorzystny efekt przebytych ciąż na układ żylny szczególnie dobrze widać u pań po 2 lub większej liczbie porodów.
U tych kobiet niewydolność żylna miednicy dotyka ponad połowę osób! U około 50% pacjentek występowanie żylaków w miednicy, w dnie miednicy, w kroczu, czy w sromie wiąże się z występowaniem bardzo dokuczliwych objawów, znanych pod nazwą zespołu przekrwienia biernego miednicy (ang. pelvic congestion syndrome, PCS). Zjawisko przekrwienia biernego miednicy po raz pierwszy dostrzeżone zostało przed wieloma laty przez badaczy Richet (1857) i Arana (1858). Prawdziwą definicję zespołu przekrwienia biernego (żylnego) miednicy sformułował blisko 100 lat później Taylor (1949).
Niewydolność Żylna Miednicy
Przedciążowa niewydolność żylna
Poza ciążami (w szczególności tymi donoszonymi) najistotniejszym czynnikiem wczesnym, wpływającym na występowanie niewydolności żylnej miednicy, a następnie niewydolność żylnej kończyn dolnych, są różnego rodzaju zmienności anatomiczne w budowie układu żył miednicy i jamy brzusznej.
Duże badanie przeprowadzone przez Zespół Kliniki Flebologii na grupie kilkuset pacjentek w niewydolnością żylną, dowiodło, iż tego typu istotne zmienności w budowie układu żylnego jamy brzusznej i miednicy małej, występują aż u co trzeciego pacjenta. Wrodzone zwężenie żyły nerkowej lewej, ucisk lewej żyły nerkowej przez tętnicę krezkową górną, czy wąska anatomicznie lewa żyła biodrowa wspólna lewa, to tylko część możliwych patologii wpływających na krążenie krwi żylnej w nogach czy miednicy małej.
Rozkład pajączków i poszerzonych żył siatkowatych typowy dla niewydolności żylnej miednicy
Niewydolność Żylna Miednicy
Niewydolność lewej żyły jajnikowej
Z badań zespołu Kliniki Flebologii wynika, iż niewydolność żylna miednicy spowodowana jest najczęściej nieprawidłowym (odwróconym) przepływem krwi w żyłach jajnikowych. Zdecydowanie częściowej do tego zjawiska dochodzi najpierw po stronie lewej. Wynika to z asymetrii w budowie układu żylnego na poziomie spływu żył nerkowych.
Cofająca się krew w żyle jajnikowej zapoczątkowuje szereg nieprawidłowości w odpływie krwi żylnej z miednicy. Prowadzi najpierw do przepełnienia i zalegania krwi żylnej w splotach żylnych okołojajnikowych, a następnie w żyłach oplatających macicę (tworzą się tzw. żylaki przymacicz). Poprzez liczne połączenia anatomiczne, w tym m.in. żyły maciczne, dochodzi do przeciążenia układu żył biodrowych wewnętrznych, zewnętrznych i żył w nogach.
Jest to typowy efekt zstępujący (grawitacyjny), znany nam z życia codziennego. Można to porównać do efektów działania „zapominalskiego sąsiada”, który z powodu niezakręconego kranu doprowadza do zalania nie tylko swojego mieszkania, ale również wszystkiego, co znajduje się pod nim.